20. januara navršilo se tačno osamdeset godina od bizarnog sastanka nacističkih vođa na temu “Kako ubiti što više ljudi u kraćem vremenskom periodu”. Ovaj najmračniji deo istorije prošlog veka, poslužio je kao okidač hrvatskim analitičarima da se osvrnu na ulogu glavešina NDH u Holokastu kao i da glasno osude zločine koji su se događali na području Hrvatske, ograđujući se od svih sunarodnika koji pokušavaju zločince da predstave herojima.
Osim što se radi o civilizacijskom činu Hrvatska ima posebnu obavezu da istražuje i proučava teme iz Holokausta. Razlog leži u činjenici što su pripadnici hrvatskog naroda bili među najagilnijim i najsurovijim sprovodiocima rasističkih i genocidnih politika tokom Drugog svetskog rata u Evropi.
Naravno, ne mislim pritom na Hrvate poput Josipa Broza Tita, Ive Lole Ribara, Većeslava Holjevca, Vladimira Nazora i hiljade njihovih sunarodnika koji su se borili protiv onih koji su Holokaust sprovodili. Mislim na Antu Pavelića, Maksa Luburića, Juru Francetića, Didu Kvaternika i sve ostale Hrvate koji su se priključili ustaškom pokretu, ili ga svojim (ne)delovanjem podupirali.
A ustaški pokret odgovoran je za genocid nad Srbima, Jevrejima i Romima koji je sistematski sprovođen tokom četvorogodišnjeg postojanja NDH. Potpuno nevine ljude, koje se smatralo rasno, verski ili etnički štetnim po Hrvatsku, ustaše su ubijale gde god su stigle, najviše u koncentracionim logorima kao što su Jadovno na Velebitu i Jasenovac. Deo Jevreja i Srba živote će skončati u nacističkim logorima poput Aušvica jer će ih ustaše “prepustiti” na nemilost svojim nemačkim saveznicima. Ustaše najodgovornije za smrt najvećeg broja Srba, Jevreja i Roma
Međutim, za smrt najvećeg broja Srba, Jevreja i Roma ipak su najodgovorniji pripadnici hrvatskog nacionalističkog pokreta, tj. ustaše.
Da se Holokaust na teritoriju Hrvatske sprovodio onako kako su ga Nemci zamislili, i to bez potrebe za njihovim angažmanom, a što nije bio slučaj u drugim evropskim državama, govori i zapisnik s Konferencije u Vansu. Na tom “radnom sastanku” nemačkih ministarstava kojim su predsedavali Rajnhard Hajdrih i Adolf Ajhman održanom 20. januara 1942. u jednoj vili na jezeru Vanse donesena je odluka o “konačnom rešenju” jevrejskog pitanja. Nacisti su u tom trenutku već sprovodili masovna ubijanja pa je ova konferencija trebalo da posluži daljoj razradi plana koji bi omogućio ubijanje što većeg broja ljudi u što kraćem vremenskom periodu. Govoreći o problemima s kojima se suočavaju pri deportacijama Jevreja u logore smrti iz nekih zemalja Hajdrih je ipak zadovoljno zaključio: “U Slovačkoj i Hrvatskoj stvar više nije tako teška budući da su najveći problemi u tom pogledu već privedeni rešenju”.
Pokušaj iskrivljavanja istorijskih činjenica, ali i odbijanje suočavanja s odgovornošću
Nažalost, koliko god pohvalno bilo o holokaustu uopšte govoriti, činjenica da se u hrvatskom društvu često prećutkuje aktivna uloga Hrvata u njegovom sprovođenju može se i mora okarakterizovati kao pokušaj iskrivljavanja istorijskih činjenica, ali i kao odbijanje suočavanja s odgovornošću za počinjene zločine.
A sve navedeno se manifestuje na različite načine. Jedan je kada na službenim stranicama Hrvatskog sabora povodom Međunarodnog dana sećanja na žrtve Holokausta stoje saopštenja u kojima piše: “Holokaust je provodio nemački nacistički režim nad šest miliona Jevreja, Roma, Slovena, homoseksualaca, osoba s invaliditetom, političkim oponentima nacizma i ratnim zarobljenicima.” (24. siječnja 2020.) ili “Holokaust (pogrom, istrebljenje) proveo je nacistički nemački režim nad šest milijuna Židova u razdoblju od 1933. do kraja Drugog svjetskog rata.” (27. siječnja 2021.), a da se u tim priopćenjima niti jednom riječju ne spomene ustaški režim, odnosno holokaust i genocid koji su ustaše sprovodile na području NDH. Jedan način je i kada Vlada RH finansijski podupire revizionističko društvo koje negira zločinački karakter logora Jasenovac i umanjuje broj žrtava istog, a državna televizija u svojim programima reklamira revizionističke publikacije članova spomenutog društva.
Iskrivljavanje istorijskih činjenica i odbijanje odgovornosti za holokaust je i proglašavanje Mile Budaka, Julija Makanca, Vladimira Krena, nadbiskupa Josipa Šarića, Filipa Lukasa i brojnih drugih članova i simpatizera ustaškog pokreta uglednim Hrvatima koji su zaslužili da se ulice po gradovima širom Hrvatske zovu po njima.
Holokaust i genocid u NDH sproveo pokret koji je u trenutku preuzimanja vlasti imao 2.000 članova
U suprotnosti s komemoracijom žrtava holokausta je i tolerisanje i nekažnjavanje političkih stranaka, udruženja i pojedinaca koji na svojim internetskim stranicama propagiraju i veličaju ustaški režim i ustaške glavešine odgovorne za holokaust. Tako se pre nekoliko godina na hrvatskim portalima i u jednom hrvatskom nedeljniku mogla pratiti inicijativa za revizijom sudskog postupka osuđenom ratnom zločincu Dinku Šakiću, bivšem zapovedniku logora Jasenovac, da bi se pre nekoliko dana pojavio nekrolog Andriji Artukoviću, ministru unutrašnjih poslova i pravosuđa NDH, jednom od glavnih kreatora ustaške genocidne politike.
Fejsbuk stranicu koja je objavila nekrolog prati više od šest hiljada ljudi, a sam tekst koji završava rečima “VEČNA SLAVA I HVALA MINISTRE ARTUKOVIĆ!” svojim je komentarima i lajkovima podržalo više od hiljadu ljudi.
Čini vam se da prevelik značaj pridajem skupini od šest hiljada ljudi? Nadam se. Ali, samo da podsetim da je holokaust i genocid u NDH sproveo pokret koji je u trenutku preuzimanja vlasti brojio tri puta manje članova.
“Moraćemo se pokajati u ovoj generaciji ne samo zbog govora mržnje i postupaka loših ljudi, već i zbog zastrašujućeg ćutanja dobrih ljudi”, upozorio je svojevremeno Martin Luther King. Naši preci 1941. nisu imali prilike da čuju to upozorenje. Zato bismo ga mi, na temelju istorijskog iskustva, morali svakodnevno imati na umu.
Izvor: b92
